Документи за политики

Локалната самоуправа претставува една од темелните вредности на Уставот на Република Северна Македонија. Ова е уредено во членот 8 од Уставот, односно на самиот почеток на Уставот. Во таа смисла, уставотворецот сметал дека во државата е неопходно да постои локална самоуправа како демократски дострел кој им овозможува на граѓаните на извесно подрачје во рамките на државата самите да одлучуваат за прашањата од нивен интерес, односно непосредно да учествуваат во вршењето на јавните работи од локален интерес.

Преземете го истражувањето на македонски и албански јазик со кликнување на соодветната слика:   Целта на овој документ за јавни политики е на едно место да ги сумира клучните ризици од корупција и препораките за нивно надминување, а кои беа утврдени преку мониторинг на јавните набавки на општините и на локалните јавни претпријатија спроведен врз основа на унифицирана методологија од страна на 8 невладини организации во Битола, Кичево, Куманово, Неготино, Струмица, Тетово, Чаир и Штип. Одделните извештаи со...

Имајќи ја предвид куповната моќ на парите што секоја година се трошат преку јавните набавки за државните институции да купуваат производи, услуги и градежни работи за нивните и за пошироките општествени потреби, станува јасно дека со набавката на производи кои имаат намалено негативно влијание врз животната средина може значително да се придонесе кон одржливоста на средината во која живееме и работиме.

Појавата на пандемијата со КОВИД-19 создаде потреба од брзо приспособување кон новонастанатата состојба, особено кај набавките што треба да се спроведат итно бидејќи директно беа загрозени безбедноста, животот и здравјето на луѓето.

Јавни набавки и користење конкурентни процедури во услови на криза Овој документ за јавни политики има за цел да ги сумира искуствата и да предложи можни решенија за подобрување на регулативата и на практиките на јавните набавки за време на кризни ситуации.Од една страна, системот треба да биде доволно приспособлив кон непредвидливите околности што се јавуваат во кризни состојби, а од друга, треба да овозможи максимално ниво на законитост, транспарентност и отчетност, со што ќе се намалат можностите за злоупотреби.

Лоцирани се ризиците од корупција во сите фази од јавните набавки, за што длабински беа анализирани 167 тендери и беа вкрстени податоци од вкупно 3.342 договори за јавни набавки. Документот е достапен и на албански јазик.

Веднаш штом изби корона-кризата, државните институции во Северна Македонија почнаа да набавуваат средства за заштита според постапката со преговарање, без објавување оглас, односно со директно договарање со фирмите, поради „крајна итност“.

Честото поништување на тендерите е еден од најголемите и најдолготрајните проблеми во системот на јавни набавки во земјава. Фактот дека се поништува секој четврти тендер ја става земјата на светскиот врв по уште еден, неславен, феномен во јавните набавки.

Како што дигиталната технологија во светот се развива и станува нераскинлив дел од животот и работењето, така големите бази на податоци со коишто располагаат земјите (особено јавната администрација) стануваат клучно јавно добро за зајакнување на антикорупциските напори.

Вредноста на јавните набавки во земјава на годишно ниво се движи меѓу 600 милиони и речиси една милијарда евра, со што учеството на набавките во бруто домашниот производ на земјата изнесува меѓу 6% и 10%.

Тендерите, како што популарно се нарекуваат јавните набавки, се област која е една од најподложните, ако не и најподложна на корупција.

Jавните набавки во Македонија се регулирани со Законот за јавните набавки, којшто беше донесен во 2007 година, а почна да се применува во 2008 година, изработен според тогашните директиви на Европската Унија.

Јавните набавки во Македонија со години претставуваат една од најзначајните економски активности, низ која државните институции купуваат стоки, услуги и работи во вредност што достигнува речиси една милијарда евра (2014 год.), односно 12 проценти од бруто домашниот производ на земјата.

Препораките за олеснување на пристапот на микропретпријатијата до јавните набавки 2015

Искуството од следењето на спроведувањето на јавните набавки во Република Македонија покажува недоволно учество во јавните набавки, особено според вредноста на добиените тендери, на малите претпријатија и на микропретпријатијата. Застапеноста на микропретпријатијата на пазарот на јавни набавки е мала и несразмерна во однос на нивниот вкупен број, значење и улога што ја имаат овие претпријатија во локалните средини, но и во вкупната економија на земјата.

Правото на пристап до информации се темели врз принципот дека претставниците на јавните институции се избрани од страна на граѓаните и се финансираат со пари од даночните обврзници, така што јавноста има право да знае како се употребува таа моќ и како се трошат нивните пари.

Препораки за унапредување на транспарентното и отчетното локално владеење

Препораките беа издадени во почетокот на 2013 година до повеќе од 200 локални институции од 21 општина.

Препораки за унапредување и зајакнување на улогата на медиумите во борбата против корупцијата  

Јавните набавки стануваат сè ппважни вп Република Македпнија бидејќи ушествуваат сп дури 12% вп вкупнптп дпмащнп прпизвпдствп на стпки и услуги (БДП) сп тенденција на ппстпјан ппраст пд гпдина вп гпдина – и сппред брпјпт на набавките и сппред нивната вреднпст.

Детални препораки за подобрување на системот за јавни набавки

1. Второстепената комисија која одлучува по жалбите за јавните набавки да стане самостојна и независна институција од Владата; 2. Членовите на второстепената комисија да ги именува Собранието на РМ; 3. Сите членови на Второстепената комисија да имаат мандат од 5 години или пак дел од членовите да имаат мандат од 5 години, а дел од 3 години; 4. Второстепената комисија да одлучува во присуство на претставници од бизнис заедницата и невладиниот сектор; 5. Воведување обврска...

Во бизнисот со јавни набавки, кој на државно и локално ниво се проценува на повеќе од една милијарда евра годишно, се кријат разработени шеми на корупција. Во тој маѓепсан круг на корупцијата, во премолчена коалиција меѓу дел од приватниот и јавниот сектор, државните пари се злоупотребуваат за остварување на лична корист така што бизнисите се даваат на фаворизирани фирми.